. Dat er in de zogeheten Nieuwe Wereld van alles te ontdekken valt, spreekt vanzelf. Maar veel dichter bij huis zijn eveneens wijnvondsten te doen – bijvoorbeeld in het nabije Duitsland. Zo werd ik recentelijk zéér verrast door de hoge kwaliteit in Württemberg, terwijl ook het wijnlandschap daar spectaculair kan zijn. Dit dankzij steile, soms 400 meter hoge hellingen en groene, natuurlijke amfitheaters. 
De streek is bekend, sommigen zeggen berucht, om zijn lichte rode Trollinger. In werkelijkheid echter wordt van zo’n 10 à 11.000 hectare een uiterst gevarieerd, deels hoogwaardig gamma geproduceerd. In Heilbronn, op het gerenommeerde Weingut Drautz-Able, cultiveert men maar liefst zeventien druivenrassen – op eenzelfde aantal hectaren. Wat weer betekent dat Markus Drautz elk jaar tussen de veertig en vijftig verschillende wijnen maakt (afhankelijk van plukmoment, bereiding en eventuele vermenging). Ongeveer 10 procent daarvan is mousserend; ik was vooral gecharmeerd van de Riesling Brut 2007. Hoog boven Heilbronn heeft Markus (uit 1980 en geschoold in o.a. Geisenheim) enkele van de vijftig percelen getoond waaruit het familiedomein bestaat. Het kan daar ’s zomers erg warm worden, wel een graad of 40. Markus – wiens gastvrije moeder Monika de commercie doet, zijn vader zit in de politiek – stelde zelfs dat Heilbronn de warmste stad is van Duitsland, na Freiburg. Ook in de buurgemeente Neckarsulm, waar de grond anders is en de hellingen soms nog steiler (zie foto boven), heeft Drautz-Able enkele akkers. Als we proeven, voor en tijdens een huiselijke lunch met langzaam gegaard kalfsvlees, volgt de ene verrassing na de andere. 
De Sauvignon Blanc 2008 smaakt verfrissend en heeft een bijna Nieuw-Zeelands karakter, met veel asperges en ander plantaardigs in zijn aroma. In 1978 plantte de familie het gelijknamige ras als eerste in de streek. De Riesling Heilbronner Stiftsberg 2007 bezit frisse zuren en is behoorlijk complex, met ook minerale elementen. De op vat gelagerde, stevige Grauburgunder Hades 2007 komt van 55 jaar oude stokken en combineert citrusfruit met roostertonen plus een aangename frisheid – en vormt een voortreffelijke begeleider van het kalfsvlees. Als ik dit aan tafel zeg, roept Monika:”Ja, je hebt voor goed eten goede wijn nodig.’ De rode Lemberger 2008 doet gezien zijn frisse fruit niet onder voor een goede Beaujolais, en de zachte, zijdeachtige van wat toastachtig hout en rijp zwart fruit voorziene Spätburgunder Neckarsulmer 2006 niet voor een goede rode Bourgogne. In ongeveer dezelfde stijl, zij het met wat meer hout en meer rood fruit, werd de Samtrot Hades 2005 gecreëerd. Alweer een smakelijke surprise, aangezien de druif samtrot een zeldzame, in Heilbronn ontdekte mutatie is van pinot noir. Weingut Drautz-Able heeft nog geen vertegenwoordiging op de Nederlandse markt. Bezoek- en
andere informatie wordt geboden door www.drautz-able.com. Een andere talentvolle producent in Württemberg is Rainer Schnaitmann. Zijn kelder bevindt zich in Fellbach. Deze dicht bij Stuttgart gelegen gemeente heeft de twijfelachtige eer om ‘de hagelhoofdstad’ van Duitsland te zijn. Aanvankelijk studeerde Rainer (1968) architectuur – vandaar zijn designachtige kelder en proeflokaal – maar werd daarna toch door de wijn gegrepen. Na Geisenheim bracht hij o.a. stages door in Nieuw-Zeeland en Alto Adige. Ook hij maakt een groot gamma wijnen, zo’n twintig verschillende. Rainers grote specialiteit is de Simonroth Spätburgunder, een zachte, Bourgogneachtige wijn met sappig rood fruit en beheerste houtinvloeden. Een meerderheid van de Duitse ster-restaurants voert dit product (ik proefde de 2007). Maar in Rainers collectie zijn veel, véél meer fraaie, imponerende wijnen te vinden. Waaronder de energieke, droge Riesling 2008, de ferme, rokerige Grau-Weiss 2008 van pinot gris en pinot blanc, de beschaafde Pinot Noir *** 2007 en de donkertonige, karaktervolle Simonroth MC 2007 van merlot en cabernet franc. Geen wonder dat dit – nog niet exporterende wijngoed – zijn halve oogst al in mei en juni van het daaropvolgende jaar verkoopt. Een muzikaal detail nog: in de sfeervolle vatenkelder klinkt permanent klassieke muziek, vooral van Mozart, Händel en Strauss. Contactadres www.weingut-schnaitmann.de.
. Nog dichter bij huis wijn ontdekken? Wat dacht je van de Achterhoek? Wat wijnbouw betreft is Gelderland inmiddels onze nummer één provincie – waar nu ook drie Achterhoekse wijnroutes werden gecreëerd. Beschrijvingen daarvan staan in een kleurrijke, uitvouwbare brochure met kaarten, uitgegeven door het onvolprezen Achterhoeks Bureau voor Toerisme, www.vvvachterhoek.nl. Je kunt de – gratis – brochure bestellen bij www.achterhoeksewijnen.nl. De routes voeren langs in totaal twintig wijndomeinen, waarvan een aantal overigens dynamisch samenwerkt in coöperatief verband. Elke dag open (van 10 tot 18 uur, afspraak niet nodig) is Wijndomein Besselinkschans in Lievelde (even ten oosten van Lichtenvoorde). Deze bezitting bestrijkt een royale 4,5 hectare en heeft ook een leuke winkel met streekproducten, zie www.wijndomeinbesselinkschans.nl. Op enkele andere Achterhoekse wijndomeinen kun je logeren.
. We blíjven dicht bij huis voor wijn uit Noord-Brabant. Bepaald verrassend is dat het desbetreffende domein niet tegen een heuvel ligt, maar gewoon vlak is; het ligt tussen de zuidkant van het dorp Made en de A59. Surprise nummer twee is de gemiddeld goede wijnkwaliteit. De bezitting heet Wijngaard De Linie en bestrijkt anderhalve hectare. In 1988 werden de eerste stokken geplant – en, alwéér opmerkelijk – dat gebeurde door een bierbrouwer, door Marius v
an Stokkom, toen werkzaam bij Oranjeboom. Ik vroeg aan Marius hoe het mogelijk is om op zo’n vlakke locatie in het toch tamelijk koele Nederland goede wijnen te produceren. Marius antwoordde dat dit te maken heeft met de beschutte ligging van de akker én met de schrale zandgrond, die makkelijk opwarmt. De gemiddelde temperatuur van deze plek in Made is daarom zelfs hoger dan langs de Duitse Moezel. Voor zijn witte wijn gebruikt Marius pinot noir plus vijf verschillende witte druivenrassen. Dat zijn pinot blanc, riesling en gewürztraminer, allemaal soorten die in de Elzas voorkomen, plus bacchus en kerner, twee resistente rassen die in Duitsland werden ontwikkeld. De precieze druifpercentages houdt Marius geheim, maar in zijn De Linie wit 2008 is gewürztraminer toch duidelijk aanwezig. Want deze bijna tintelende melange heeft een enigszins kruidig 
aroma dat neigt naar zwoel en dat ook iets heeft van vers geplukte, zeer rijpe druiven – allemaal elementen die kenmerkend zijn voor gewürztraminer. Dankzij waarschijnlijk de pinot blanc heeft de wijn ook hints van peer plus appel. Prijs €11,50. Het is overigens heel bewust dat Van Stokkom diverse druivensoorten gebruikt. Hij zelf zegt erover:’Ik wil geen eendimensionale spoorlijnwijn maken, geen rechttoerechtaan wijn dus, maar een wijn met een lenteachtig bouquet dat frisheid en zon uitstraalt; een wijn ook die je bij wijze van spreken na een half uur nóg proeft’. Nou, dat halve uur is misschien een beetje wishful thinking, maar witte De Linie heeft inderdaad een prettig afdronk. Ook lekker smaakt De Linie rood 2008, een vrij elegante, zachte wijn die vooral getypeerd wordt door rijp rood fruit. Prijs €12,50. Flessen bestellen of een bezoekafspraak maken kan via www.delinie.nl.
l.
. Met veel plezier, en voor de eerste keer, heb ik ook een wijn geproefd van Wijngoed Thorn. Dit ligt, zoals de naam al aangeeft, in het witte stadje Thorn, ooit het hart van een Middeleeuws vorstendom. De eigenaar van het twee hectare tellende domein is Harry Vorselen, voormalig hoornist van het Radio Symfonie Orkest. Speciaal voor de wijn heeft hij in Duitsland een opleiding gevolgd. Waarmee ik kennismaakte was de Pinot Auxerrois 2008, een enigszins florale, tikje kruidige, fris fruitige en ook zuivere creatie – zéér op zijn plaats bij visgerechten, sushi incluis, salades en hartige taarten. Prijs €9,95; voor verkoop- en bezoekinfo zie www.wijngoed-thorn.nl.
. Wetenschappers hebben ontdekt dat een dagelijks glas of twee van wijn geen grotere kans geeft op keelkanker dan helemaal niet drinken. Sterker nog, degenen die met mate wijn consumeren lopen een lager risico op verschillende soorten kanker. Aldus de resultaten van een studie gepubliceerd in het tijdschrift Gastronenterology. Het onderzoek geschiedde door de Universiteit van Queensland (Australië) onder 1577 keelkankerpatiënten en een vergelijkbare, even grote groep die kankervrij was. De deelnemers registreerden hun dagelijkse gewoonten, waaronder het nuttigen van alcohol en het gebruik van tabak.
. Wat drinken we vandaag de dag voor wijn? Het antwoord op deze vraag wordt gegeven via onderzoeken naar de Nederlandse wijnconsumptie. De onderzoeken werden uitgevoerd door Trendbox en GfK, in opdracht van het immer actieve Productschap Wijn. Om met het begin te beginnen: per hoofd van de bevolking (dus baby’s en honderdplussers meegerekend) drinken we 21,6 liter. De gemiddelde prijs per gekochte fles stille witte wijn ligt momenteel op €2,54, die van rode op €2,75 en die van rosé op €2,52. Dat zijn bepaald geen megabedragen, maar ten opzichte van 2007 liggen ze wel zo’n 10 procent hoger. Regionaal zijn er grote verschillen in wat huishoudens besteden aan wijn. Een gezin in Zeeland geeft bijvoorbeeld gemiddeld €103 uit, een gezin uit Noord-Holland €96, een gezin in Gelderland €79 en een gezin in Limburg €60. Voorts wordt het kleinere flesformaat steeds populairder, vooral bij jonge en oudere alleenstaanden, alsmede bij gepensioneerden met een beperkt inkomen. Voor thuisgebruik is rode wijn nog steeds het populairst. Als wijn buitenshuis wordt gedronken, bijvoorbeeld bij vrienden/kennissen of in de horeca, zijn witte en rosé wijnen populairder dan rode. Ongeveer tweederde van de 50-plussers baseert bij de aankoop van wijn zijn keuze op het land van herkomst. In de leeftijdscategorie van 35 tot 49 jaar is dit 55 procent, in de leeftijdscategorie van 25 tot 34 weer minder, namelijk 44 procent. En in de leeftijdscategorie van 16 tot 24 jaar was dit slechts 35 procent. Het zou best eens kunnen zijn dat bij de jongere wijndrinkers de soort wijn en de gebruikte druivensoort(ten) sterker meetellen dan het land van herkomst – of dat ze die herkomst helemaal niet interesseert. Overigens komen twee van de drie verkochte flessen wijn nog altijd uit Europa. Franse wijnen worden het meest verkocht, gevolgd door wijnen uit Zuid-Afrika, Duitsland (lijkt bezig te zijn aan een comeback), Spanje, Chili, Australië en Italië. Argentinië wint steeds meer terrein.
. De wijnhistorie van Brazilië begon in 1875, toen talrijke Italiaanse immigranten zich vestigden in de zuidelijke staat Rio Grande do Sul. Met name in de heuvelachtige, groene streek Serra Gaúcha (direct benoorden Porto Alegre) kwam de wijnbouw razendsnel tot bloei. Binnen tien jaar werd daar al zo’n acht miljoen liter geproduceerd. Het klimaat in Serra Gaúcha is relatief koel, met een gemiddelde zomertemperatuur van bijna 23 graden Celsius. Net als vrijwel overal in Brazilië valt 
er voldoende regen, dus irrigeren hoeft niet. Binnen het grootste land van Zuid-Amerika is Serra Gaúcha het belangrijkste wijngebied gebleven. Een kleine 90 procent van alle Braziliaanse wijn – totale jaarvolume 3,2 miljoen hectoliter – komt 
daar vandaan. De bezittingen zijn doorgaans klein en behoren aan families. Alleen al de coöperatie Aurora heeft 1100 leden. Generatieslang is de kwaliteit van Braziliaanse wijn middelmatig geweest. Een kritiekloze thuismarkt nam gewoon het gehele jaarvolume af. Pas in de jaren tachtig van de vorige eeuw begon de situatie te verbeteren, dankzij enerzijds investeringen in beter keldermaterieel en anderzijds een nieuwe generatie goed geschoolde wijnmakers. Een volgende stimulans, in 1998, gaf de stichting van Ibravin, het overkoepelende Braziliaanse wijninstituut, dat in zijn programma ook kwaliteitsgerichte intitiatieven heeft ondernomen. Hoe goed de wijnen uit sambaland tegenwoordig zijn, blijkt als we ze proeven van Casa Valduga. Exportmanager Juciane Casagranda (zie foto) schenkt bijvoorbeeld de Premium Cabernet Franc 2005, een stevige, soepele creatie met prettig wat besfruit en milde houttonen – écht lekker. ‘Cabernet franc is een historische druif voor ons’ voegt ze nog toe. Ook de Premium Chardonnay 2008 mag er zijn, een zacht frisse, bijna malse wijn met flink wat fruit en geen spoor van hout. 
Beide premiums van Casa Valduga kosten €8,95. Ze worden geïmporteerd door Wijnkoperij Wielinga in Leeuwarden, www.wielinga.nl. Casa Valduga, een uit 1975 daterend familiebedrijf, is gevestigd in het hogere deel van Rio Grande do Sul en beschikt niet alleen over zo’n 200 hectare eigen wijngaarden, maar ook over een imposant, uitstekend geoutilleerd keldercomplex. Ongeveer de helft van de totale productie bestaat uit mousserende wijnen.
Met als thema Minder geneuzel, meer genieten heeft collega-wijnschrijver René van Heusden ML zijn gedachten over ideale wijn- en spijscombinaties uitvoerig weergegeven. En dat in twee delen, deze maand het eerste, in september het tweede. René is o.m. redacteur van Perswijn, schrijf zowel voortreffelijke reportages als kritische columns (ook in o.a. Bouillon!), verzorgt nieuwsberichten voor het Wijninformatiecentrum, fungeert frequent als jurylid op wijnwedstrijden, en is ook docent aan de Wijnacademie (opleiding voor vinoloog). 
Als wijnschrijvende Master of Lunch houd ik evenveel van eten als van drinken. Dat komt dus mooi uit. Hoewel het toe te juichen is dat Nederland na een kleine 2000 jaar van onverschilligheid nu toch eindelijk ontdekt heeft dat en beetje logisch nadenken over het combineren van eten en drinken plezierverhogend werkt, ontkom ik niet aan de indruk dat sommigen nu doorslaan. Het is tenminste verbazingwekkend om te zien wat er momenteel afgeleuterd wordt over ‘verantwoorde’ combinatie tussen wijnen en gerechten. Men lijkt daarbij de praktijk uit het oog te verliezen. Of, om het maar eens in eigentijds jargon uit te drukken, de beleving. Toegegeven, er zijn combinaties denkbaar die mogelijk wat minder gunstig uitpakken, maar je hoeft geen afgestudeerde Klossiaan (cursist van de Academie voor Gastronomie van smaakdeskundige Peter Klosse te zijn) om dat te begrijpen. Opmerkelijk is trouwens dat Klossianen op basis van eenzelfde theoretische analyse tot heel uiteenlopende concrete suggesties komen. Mijn eigen ervaring is dat eigenlijk heel veel wijnen en gerechten probleemloos samengaan en er hooguit sprake is van nuances. Niets moet, alles mag en veel kan. Wijn is van oorsprong bedoeld als etensbegeleider, in een aanvullende rol. Wijnliefhebbers lijken dat wel eens te vergeten en draaien de zaken om. Ten onrechte. Hoezeer ik me ook graag laat verwennen met onnavolgbare creaties van waarlijk grote chefs als Sergio Herman (Oud Sluis, absolute numero uno), Jacob Jan Boerma (De Leest), Hans van Wolde (Beluga), Jonnie Boer (De Librije), Lucas Rive (De Bokkedoorns) etc., het meeste genoegen aan wijn beleef ik meestal toch wanneer de gerechten betrekkelijk simpel zijn. Bij complexe gerechten wordt het immers wel heel moeilijk om nu uitgerekend die wijn te vinden die bij alle onderdelen van zo’n gerecht ‘perfect’ aansluit. Perfectie bestaat gelukkig niet, maar dat terzijde. De zogenaamd ‘klassieke’ wijnen zijn niet per se de meest bevredigende maaltijdbegeleiders, tenzij je eindelijk weer eens een normaal stukje lam, rund of eend op 
je bord krijgt zonder al te veel begeleidende keukentechnische hoogstandjes. Daar dan een rijpe Médoc of Toscaan bij, en je bent zeer gelukkig. Bij ware haute cuisine drink ik liever een dienende wijn dan een veeleisende. Of, uit nieuwsgierigheid wat ze doen, wijnen uit ‘exotische’ landen als Griekenland, Zwitserland of Portugal. Een van mijn favoriete allround eetwijnen is trouwens Grüner Veltliner uit Oostenrijk. En dat zeg ik als verstokte Rieslingman. Door zijn veelheid aan stijlen en niet te dominante karakter past die ‘Grüner’ bij gerechten die uiteenlopen van schnitzel tot sashimi. Bij rood heb ik, ondanks een groeiende voorliefde voor grote Pinot Noir, steeds meer een zwak gekregen voor crus uit de Beaujolais. Trefwoorden: elegantie en verteerbaarheid. Bij echt grote, veeleisende wijnen moet je het zo eenvoudig mogelijk houden. Dan moet immers het eten dienen en niet de hoofdrol spelen.
Als het om ‘begrijpelijk’ eten gaat, waarbij alles draait om de kwaliteit van het product en de bereiding in feite maar bijzaak is, ben ik verzot op fruits de mer en aanverwanten. Een plateau in de Terminus Nord is op zichzelf al een voldoende alibi om de trein naar Parijs te pakken. Gelukkig woon ik vlakbij Antwerpen, waar ze ook wel weten hoe je zo’n plateau klaarmaakt. Helaas valt dat van Nederlandse etablissementen nog lang niet altijd te zeggen. Half ontdooide diepvriesgarnalen, het is een schande! Een van de mooie dingen van zo’n plateau is dat je wel met je handen móét eten. Of zomaar een bordje kraakverse oesters, zoals aan het haventje van Marennes of in Arcachon. Flesje Muscadet (hopeloos onderschat), een andere Loire op basis van sauvignon of een witte Bordeaux (nog zo’n onderschatte wijn) erbij en het wordt puur genieten. Al helemaal met een fles Champagne.
Dan ook maar een tip voor wie binnenkort naar San Francisco gaat. Plan dan een late lunch bij Swan’s Oyster Depot in Polk Street. 
Het is een onooglijk pijpenlaatje, maar als sinds jaar en dag een begrip in die eetgekke stad, en dat wil heel wat zeggen. Geen luxe, geen credit cards, altijd dezelfde zaken op het menu. Verser dan vers. Oesters uit de Pacific, goddelijke krab, wilde zalm, en de sfeer van de Marx Brothers. Het liefst zou je bij die krab een fijne Riesling drinken, maar de Honig Sauvignon uit Napa blijkt iedere keer weer een voltreffer. Van de oester ook nog even naar de mosselen. Waarbij we volgens de diverse promotiebureaus altijd nogal eenvoudige wijnen zouden moeten drinken. Hollands, al te Hollands. De Zeeuws-Vlaamse wijnhandelaar en hedonist Paul Herman organiseerde ooit een mosselmaaltijd met louter magnums Chevalier-Montrachet. Zo zie ik dat graag!
(Deel 2 verschijnt volgende maand.)
*
Disclaimer. Alle afgebeelde foto’s op deze website zijn afkomstig van de auteur zelf of werden rechtenvrij c.q. met toestemming verkregen van wijnproducenten, wijnorganisaties, wijnhandelaren, promotiebureaus, streek- en landenorganisaties, toeristenbureaus en andere betrokkenen.
