HET DAL VAN DE AHR

. Het voor ons dichtstbijzijnde gebied waar voornamelijk rode wijn wordt gemaakt, is de Duitse Ahr-vallei. Deze ligt even bezuiden Bonn, tussen de Eiffel en de Rijn. Behalve voor zijn wijnen is de streek ook toeristisch interessant, vanwege zijn prachtige landschap, zijn sfeerrijke dorpen en zijn aantrekkelijke wandelroute. Dat het bochtige riviertje Ahr vanaf Altenahr over een lengte van zo’n 25 kilometer door wijnhellingen wordt omgeven, is eigenlijk een klein wonder. Want de streek ligt heel noordelijk, als een soort vineuze oase te midden van regio’s waar hoogwaardige druivenrassen niet of nauwelijks kunnen gedijen. Nog opmerkelijker is het feit dat de vallei in hoofdzaak rode wijn voortbrengt. Blauwe druiven vragen immers meer zon dan witte, anders worden ze niet rijp. Het geheim zit hem enerzijds in de beschutte ligging van de wijngaarden en flink wat zonuren (1500 per jaar), anderzijds in de bodem. Die bestaat uit leisteen, löss of vulkanische rots – grondsoorten die overdag zonnewarmte absorberen en deze ’s nachts als een soort vloerverwarming uit te stralen naar de stokken. Overigens groeien blauwe druiven groeien al ruim drie eeuwen langs de Ahr. De meest geteelde variëteit is spätburgunder, identiek aan de Bourgondische pinot noir. Deze variëteit vertegenwoordigd circa 60 procent van de totale aanplant, die ruim 550 hectare bestrijkt. Er zijn vier manieren om het Ahr-dal te bezoeken: per auto, met de trein (de uit 1880 daterende Ahrtalbahn), op de fiets en te voet. De laatste is het leukst en wordt vooral tijdens weekends druk gebruikt. Een zogeheten Rotweinwanderweg loopt over een lengte van 35 kilometer dwars door de wijngaarden, meestal op tientallen meters hoogte boven de rivier. Wie hem volgt, geniet van veel fraaie vergezichten (zoals over Dernau, foto linksonder). Lager, deels over een voormalige spoorlijn, ligt een (bijna geheel complete) fietsroute. Deze loopt over zo’n 80 kilometer tussen Blankenheim,waar de Ahr ontspringt, en Sinzig/Remagen-Kripp, aan de Rijn. Het is een feest om door het dal tre wandelen, te fietsen om te rijden, met trein of auto. Niet alleen vanwege het landschap, maar ook gezien de leuke, vaak fraaie dorpen en stadjes. Het schilderachtige hart van Ahrweiler heeft een Middeleeuws karakter wordt omgeven door wallen uit de 13e en 14e eeuw. Ter plekke kun je ook veel leren opo9ver de regionale wijn in het Ahr Wein Forum. In Altenahr staat een 800 jaar oude romaanse kerk en Bad Neuenahr is al anderhalve eeuw een kuuroord. Onderweg langs beide routes kan uiteraard worden geproefd, terwijl tijdens het seizoen, zes maanden per jaar, in boerenhoeven (de zogeheten Strausswirtschaften) hartige hapjes worden geserveerd. Bovendien vind je in alle wijndorpen restaurants. Zoals het befaamde Steinheuer in Bad Neuenahr-Ahrweiler (wijk Heppigen), waar heel eigentijds en verfijnd wordt gekookt, en de landelijke Gasthof Zur Saffenburg in Mayschoss, een gezellig familiebedrijf waar de salades, de snoek en het wild met veel smaak worden bereid. Achter het restaurant (rechts) rijst een ongelooflijk steile wijnhelling omhoog. Men heeft er een kleine tandradbaan aangelegd om mensen en werktuigen te vervoeren. Dit soort hellingen zie je in het Ahr-gebied overal. Ze doen ook begrijpen dat de regionale wijnen niet goedkoop kunnen zijn.In vlakke wijngaarden moet een boer gemiddeld 800 uur per jaar werken, maar tegen de hellingen van de Ahr 1700 uur – dus meer dan dubbel zoveel. Een goede indruk van de  kwaliteiten die rode Ahr-wijnen kunnen hebben, geeft het gamma van de Winzergenossenschaft Mayschoss. Van de bijna 500 druiventelers die het Ahr-dal kent, zijn er circa 320 (die 121 hectare bewerken) bij dit collectieve bedrijf aangesloten. De  gewonde Spätburgunders hebben een ietwat lichte kleur en een zachte, aangename smaak met aroma’s van rijpe rode vruchtjes. Het niveau stijgt aanzienlijk bij de speciale, op vat gelagerde selecties: de Selection XII 1997 doet niet of nauwelijks onder voor een Bourgogne. In de kelders van deze coöperatie – die gesticht werd in 1868 en daarmee niet alleen de oudste is van Duitsland, maar zelfs ter wereld  – zijn vaten te zien die soms kunstig werden bewerkt. Op een ervan staat als spreuk: ‘Tegen alle ziekte en pest is de rode wijn het best’. Terzijde, niet alleen de regionale rode wijn levert gezondheid, binnen het gebied zijn ook geneeskrachtige en andere bronnen (zoals die van Appolinaris). Bad Neuenahr fungeert zelfs als kuuroord. Wat betreft de circa vijftig particuliere wijndomeinen, in Mayschoss bevindt zich het zeer gereputeerde Deutzerhof (foto rechts) dat voortvarend geleid wordt door Wolfgang Hehle. Diens aantrekkelijkst rode wijn heet Légère Cuvée en  is een compositie van spätburgunder, dornfelder en portugieser. De stokken van deze druiven zijn veelal zeer oud, en geven dus een lage opbrengst. De wijn geurt en smaakt behoorlijk complex, is niet te licht noch te zwaar, en biedt flink wat fris fruit van bessen, waaronder cassis, en rode vruchtjes, terwijl tegelijk een vleugje laurier te proeven valt. Het is een wijn waarmee liefhebbers van Bourgogne, stoofgerechten en wild aangenaam mee kunnen worden verrast. Een ander, nog beroemder weingut is gesitueerd naast de dorpskerk van Dernau en heet Meyer-Näkel. Door Werner Näkel (foto) worden daar verrukkelijke rode wijnen geproduceerd met een vaak opvallend donkere kleur en een stevige structuur. Een minstens zo hoge kwaliteit is te vinden bij Jean Stodden in Rech (dat de oudste stenben brug van de vallei heeft, daterend uit 1789). De rode wijnen van de familie Stodden, die ze niet Spätburgunders maar Pinot Noirs noemt, hebben enerzijds verfijning en anderzijds rijpingspotentieel. Ook bij Nelles in Heimersheim (waarvan de kerk ramen heeft uit de 13e eeuw) zijn heerlijke rode wijnen te vinden, waarvan er een paar ook in Nederland beschikbaar zijn, bij www.prinsenduitsewijn.nl. Zoals de Pinot Noir 1479 2009 met zijn milde rijpe rode fruit, zachte frisheid en vleugje kruidig hout à €15,90, alsmede de nog wat meer hout en diepgang biedende Spätburgunder B48 Erstes Gewächs 2009 die €31 kost. In het algemeen geldt dat  Ahr-wijnen slechts druppelsgewijs worden geëxporteerd. Wie flessen wil kopen, moet dat dus  in de meeste gevallen ter plekke doen: de best mogelijke aanleiding voor een bezoek aan dit in alle opzichten aardige, pardon ahrdige wijngebied.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

. De bijzonderste picknick die ik ooit meemaakte vond 350 kilometer zuidelijker plaats op een  heuveltop binnen Kaiserstuhl, het bekendste wijndistrict van Baden. Hij werd aangericht, op 370 meter hoogte, door de jonge, talentvolle wijnmaker Konrad Salwey. In de avondzon, het was een uur of half acht, genoten we daar van mooie vleespâtés, worsten, kazen en vers fruit, terwijl Konrad enkele van zijn imponerend goede droge witte en rode wijnen liet proeven. Het door hem geleide wijngoed bestrijkt 40 hectare verspreid over diverse locaties in het heuvelige Kaiser4stuhl. Ongeveer 40 procent is beplant met spätburgunder ofwel pinot noir. Die druif is dan ook Salweys specialiteit.l  De  rode wijnen die Konrad (1974) daarvan vervaardigt, krijgen een schilcontact van circa twintig dagen, met als doel zo veel mogelijk kleur- en aromastoffen aan de schillen te onttrekken. Daarna gaan de rode wijnen nog een jaar op vat. Konrad streeft naar ‘goede verteerbare wijnen voor mensen die gewoonlijk een beetje overvoed zijn, zoals ikzelf, terwijl ik ook zoek naar aroma’s van de druif en indien mogelijk de grond’. Een aantrekkelijke exponent van deze werkwijze is de met schroefdop gepresenteerde Salwey Spätburgunder 2010 die heel zacht, heel verleidelijk smaakt met vooral nuances van rijp rood fruit. Richtprijs €12,50. Ook van pinot noirs is de Salwey Rosé 2011 afkomstig, droog, fris, fruitig en enigszins kruidig, een mooie maaltijdrosé die op €11,50 werd geprijsd.  Ga voor verkoopadressen naar www.neerlandswijnhuis.nl. Kaiserstuhl is binnen Baden – het meest uitgestrekte wijngebied van Duitsland – veruit het grootste district. Dit loopt van noord naar zuid over een lengte van 400 kilometer, en is grotendeels gesitueerd tussen de Rijn-vlakte en  het Zwarte Woud. Binnen Kaiserstuhl groeien de druivenstokken  veelal op lössterrassen en –hellingen, en het microklimaat zou best het warmste kunnen zijn van alle Duitse wijnstreken. Het kan er zo heet en droog worden dat zelfs irrigeren is toegestaan om de planten tegen hittestress te behoeden. En de löss, zo weet men te vertellen, is fijn zand uit Afrika dat hier ooit naartoe waaide, zich met kalk vermengde en tegen de vulkaanresten neerviel. Van uitzichtpunten ,de hoogste top reikt tot 444 meter, is goed te zien hoe Kaiserstuhl een soort eiland vormt in de vlakte tussen het Zwarte Woud en de Rijn. Op de hogere delen van Kaiserstuhl groeien voornamelijk pinotvarianten, als spätburgunder (pinot noir), grauburgunder (pinot gris) en weissburgunder (pinot blanc). Hoe rijk het aanbod is, en hoe hoog de kwaliteit van dit soort wijnen, werd ook smakelijk aangetoond tijdens een dinerproeverij in de gezellige Dutters Stube (Edingen-Kiechlinsbergen, www.dutters-stube.de). Daar wordt  gekookt door patroon Arthur Dutter, terwijl diens zeer wijnkundige vrouw Franziska vriendelijk bedient. Bij gerechten als kleine kalfsniertjes, geit uit de oven en gestoofde ossenwang werd een tiental wijnen geserveerd, van zowel de ter plaatse dominerende coöperaties als van particuliere domeinen.Uiteraard waren daar ook wijnen bij van Salwey. We voelden ons de keizer te rijk.

 VINOSTALGIE (5)
Je zou het een plukkerspicknick kunnen noemen, het déjeuneur des vendanges van voornamelijk vrouwen op een wijnhelling bij Epernay, in een wijngaard van Moët & Chandon. Zo te zien is er soep gebracht en wordt er stokbrood gegeten. De Champagne-oogst van dit jaar is overigens klein, vanwege allerlei problemen: nachtvorst, hagel en tijdens het groeiseizoen een wekenlange periode die koel en vochtig was.

 

  An offer they could not refuse van een zakenman betekende dat de grote familie Undurraga  het gelijknamige bedrijf, Chili’s grootste wijnfirma die nog een een enkele familie behoorde, in andere handen overging. Dit gebeurde in 2006. Maar degenen die bij het bedrijf  betrokken waren, stichtten later in hetzelfde jaar een nieuw, eigen bedrijf.  Dit werd Viña Koyle gedoopt, naar een bloem uit de Andes. De oprichters waren vader Alfonso en diens drie zonen, Alfonso jr., Cristóbal (de wijnmaker) en Max. Gevieren besloten ze om een kleinschalige kwaliteitsfirma te beginnen, sterk gericht op rode wijnen. Van de best mogelijke, hellende gronden in de Colchagua Valley, biodynamisch gecultiveerd. Gepassioneerd vertelt Cristóbal (1977), hij is de wijnmaker, over de diepe klei- en graniethoudende gronden, de beperkte irrigatie daarvan, de hoge plantdichtheid en dus het lage rendement van de druivenstokken en de dieren die in de 80 hectare bestrijkende akkers rondlopen. Schapen die al het gras eten en mest leveren, ganzen die ongedierte oppeuzelen, bijen die indirect rotting in druiven tegengaan en kippen die niet alleen insecten wegpikken maar ook adelaars aantrekken die druifetende vogels verwijderen. ‘Onze wijngaarden zijn nu heel veilig, ook voor onze kinderen, want er wordt niet meer gespoten met chemicaliën – en daar zijn we trots op.’ Voorts laat Cristóbal (op de foto rechts, naast Alfonso jr) weten dat de gehele wijngaard gedurende twee jaar minutieus werd opgedeeld in zo’n 120 percelen, voor zowel de juiste druivenaanplant als al het werk in de wijngaard en zelfs de wijnbereiding. Cristóbal heeft overigens een schat aan ervaring opgedaan voordat hij betrokken raakte bij Koyle. In Argentinië stichtte hij Kaiken, het succesvolle dochterbedrijf van Montes, na steeds zes maanden te hebben gewerkt voor Franciscan (Napa Valley), Rosemount (Australië en Château Margaux. Wat Alfonso jr. (1968) o.a. aanspreekt, is het accent op kwaliteit, niet kwantiteit. ‘Toen ik vertrok bij Undurraga, produceerde men daar 1,5 miljoen dozen, in het eerste jaar van Koyle slechts 1000. In 2012, met het volwassen worden van de druivenstokken, zullen dat er 40.000 zijn, maar dat is nog altijd geen megavolume. Het verhaal achter Koyle imponeert, geldt datzelfde voor de wijn? We gaan proeven, de vier rode varianten die momenteel beschikbaar zijn. En jazeker, ook zij imponeren. Bij Zuid-Amerikaanse entrecôte genoten we van de Koyle Cabernet Sauvignon 2009 Reserva, levendig en krachtig tegelijk, met besfruit (vooral van zwarte bessen), roostertonen en een vleugje munt. Dat tevens aanwezig bleek in de buitengewoon geslaagde Koyle Carmenère 2009 Reserva, gespierd en gul met niet alleen flink wat toastachtig hout, maar ook rijpe zwarte vruchten, laurier en vief makende, zachte frisheid. (Overigens wordt deze maand de eveneens geslaagde 2011 verwacht.) Ruim vijftig grotere supers van Albert Heijn verkopen dit duo, www.ah.nl. Voorts is er de Koyle Malbec 2010 Reserva, een fraaie, stevige, harmonische combinatie van roosteraroma’s, zwart fruit en donkere tonen – zeer op zijn plaats bij hazenpeper en andere wildgerechten. De solide Koyle Syrah 2010 Reserva valt op door zijn verleidelijke cassisaroma, dat mooi omlijst wordt door kruidig hout en de daarmee verbonden roosteraroma’s. Alle Koyle’s kosten €7,79 per fles.

 

. Deze maand is het Ger Bergkotte zijn favoriete wijn-spijscombinatie beschrijft. Maar liefst 23 jaar is hij de wijninkoper van KLM geweest en heeft in die kleine kwart eeuw de kwaliteit van de geselecteerde wijnen zo verhoogd dat Neerlands grootste luchtvaartmaatschappij enkele jaren terug een prijs kreeg voor de ’s werelds beste aanbieder van business class wijnen. In 2011 Ger met pensioen gegaan en zegt daar zelf over:’Die periode van 23 jaar lijkt heel lang om één werkgever te hebben, maar toch zijn deze jaren omgevlogen. Dat komt omdat ik verschillende functies heb gehad, waarbij ik werd omringd door aardige collega’s . Centraal gedurende die periode staat wijn. Vanaf het begin ben ik verantwoordelijk geweest voor de inkoop van de wijnen voor de KLM. Samen met het proefpanel, bestaande uit o.a. Hubrecht Duijker, Ronald de Groot en de productmanager World Business Class, Marjolein de Nood,  hebben wij heel veel wijnen geproefd.’ Gemiddeld vinden er tien tot vijftien wijnkeuringen per jaar plaats, waarbij doorgaans twintig tot veertig wijnen worden gekeurd..De wijnen worden blind geproefd. De winnende producent of importeur krijgt het contract als de prijs en andere voorwaarden ook kloppen. KLM verbruikt per jaar voor de intercontinentale World Business Class ongeveer 360.000 flessen wijn, 50.000 flessen Champagne (momenteel Billecart-Salmon), 30.000 flessen Port en, voor de Economy Class, 4.200.000 flesjes van 187 ml. Momenteel werkt Ger als adviseur voor de afdeling Product Management, waar hij zich bezig houdt bezig hou met het specificeren van de wijnen, terwijl hij ook nog altijd deel uitmaakt van het wijnproefpanel. Over zijn mooiste culinaire combinatie vertelt hij het volgende. Naast wijn, is mijn grote hobby koken. Graag nodigen wij vrienden thuis uit om een avond te komen eten en natuurlijk wijn te drinken. Vrienden uit de wijnindustrie krijgen altijd de wijnen blind geschonken  , en moeten dan de herkomst raden. Een enkeling lukt dit. Een gerecht waarbij het lang duurde voordat ik de ideale wijn/spijscombinatie had gevonden, was koude meloensoep met Hollandse garnalen. Na een Chardonnay, een Viognier en Sauvignon Blanc te hebben geschonken, bleek uiteindelijk een Argentijnse Torrontés de perfecte partner te zijn. Overigens zag ik tijdens een van mijn wijnreizen bij Simonsig in Zuid-Afrika op een schoolbord een prachtige oneliner, die ik tot mijn lijfspreuk heb gemaakt:’ If food is the body of good life, wine is the soul.’

 

 NOOIT DOEN
Zeg nooit in een crimineel café:
‘Ik wou even met u afrekenen.’

Uit de bij Novella verschenen bundel Goedgemutst van de Haarlemse puntdichter en podiumpresentator Jan J. Pieterse. De uitgave kost €10.

 

. In visueel opzicht verschilt de Elzas sterk van andere Franse wijngebieden. Omdat de streek zo’n zeven eeuwen Duits is geweest, bezitten de wijndorpen dikwijls de romantische, sprookjesachtige charme van het Midden-Europa van weleer. Je ziet er niet alleen markante vakwerkhuizen, fraaie Renaissancepanden, indrukwekkende kerken, prachtige putten en oude poorten, maar bovendien worden de meeste dorpen schitterend door de natuur omlijst. Ze liggen tegen of tussen de met groene wijngaarden en donkere wouden bedekte uitlopers van de Vogezen. Deze bergketen loopt parallel met de Rijn en beschut de Elzas tegen vochtige westenwinden: Colmar is een der droogste steden van Frankrijk. Ook in andere opzichten wordt de eigen identiteit van de Elzas geaccentueerd. Zo spreken de bewoners een volstrekt eigen dialect, terwijl het gebied vele eigen tradities en eigen klederdrachten kent. De Elzasser keuken combineert Duitse hoeveelheden met Franse raffinement. Ook de wijnen uit Alsace hebben een eigen identiteit. Van doorgaans dezelfde druiven die enkele tientallen kilometers oostwaarts in Duitsland worden gecultiveerd, maakt men hier droge, ferme, aromatische wijnen. Deze worden naar hun druivensoort genoemd. Het vermelden van een wijngaardnaam op het etiket komt vrij weinig voor. Slechts 51 wijngaarden hebben recht op de benaming grand cru en staan dus met naam op etiketten vermeld. Iedere producent in de Elzas maakt een royaal gamma wijnen. In de kelders van handelshuizen, coöperaties en particuliere domeinen tref je minstens negen a tien verschillende soorten aan. Het overgrote deel van de wijnen is wit. De enige blauwe druif is de pinot noir, waarvan rosé of rode wijn wordt gemaakt. De meest aangeplante variëteit is de Riesling. De wijnen daarvan hebben normaliter geen spoortje zoet en bezitten vaak een uitgesproken verfijning. Daarnaast zijn ze dikwijls geurig. De stijl van Alsace Riesling kan variëren per producent en per wijngaard, Rieslings van lichte grond kunnen jong worden gedronken, terwijl die van bijvoorbeeld een kalkbodem om enkele jaren geduld vragen. Een goede Riesling biedt ras, een levendige smaak en discrete schakeringen. Een huis dat al generatieslang riante Rieslings voortbrengt, is Maison F.E. Trimbach, gevestigd in het pittoreske Ribeauvillé. Dit bedrijf (foto rechts) wordt al twaalf generaties geleid door dezelfde familie. De elegante Trimbach Riesling 2009 smaakt tegelijk een tikje rijp, aangenaam fris en echt droog, met .prettig wat wit fruit. Prijs meestal ruim €14.  Wijnen van Trimbach worden verkocht door zelfstandige slijters; adressen via importeur www.walravensax.nl (tabblad Contact).  De Elzassers zelf zijn – terecht – trots op een goede Riesling. Zij noemen hem ‘de koning’ en hebben als zegswijze ‘Wie de Riesling kent, kent de Elzas en wie van Elzas houdt, houdt van Riesling.‘

 

                                                                      
     De Duitse stad Frankfurt am Main is het financiële centrum van Europa, waar o.a. de Europese Centrale Bank is gevestigd.  Binnen de gemeentegrenzen van deze stad met 680.000 inwoners ligt in het stadsdeel Seckbach een wijngaard van 1.3 hectare genaamd Lohrberger Hang. Deze op het zuidzuidoosten gelegen wijnberg is voornamelijk beplant met rieslingdruiven en levert op een mergelbodem ongeveer tienduizend flessen per jaar op. De wijn wordt gemaakt en gebotteld in het nabijgelegen stadje Hochheim, in de kelders van het Weingut der Stadt Frankfurt am Main. Aldus de toelichting van de grote etikettenkenner Bert Wenzel, bertwentzel@hetnet.nl, uit wiens verzameling ook dit label afkomstig is.

*

Disclaimer. Alle afgebeelde foto’s op deze website zijn afkomstig van de auteur zelf of werden rechtenvrij c.q. met toestemming verkregen van wijnproducenten, wijnorganisaties, wijnhandelaren, promotiebureaus, streek- en landenorganisaties, toeristenbureaus en andere betrokkenen.